یک اندام کوچک گلابی شکل که بخشی از دستگاه گوارش می باشد در زیر کبد قرار دارد و مایع صفرا را ذخیره و آزاد می کند، به این اندام کیسه صفرا می گویند. صفرا نیز مایعی است که کبد تولید می کند و به هضم چربی های موجود در غذایی که خورده می شود، کمک می کند. به عبارتی دیگر کیسه صفرا، مایع را از راه مجاری وارد روده میکند. کیسه صفرا از لایههایی از بافت به نام های مخاط، ماهیچه، لایه perimuscular (بافت پیوندی که لایه ماهیچهای را پوشانده است) و serosa ( پوشش بیرونی کیسه صفرا) تشکیل شده است که در واقع وظیفه این کیسه گلابی شکل، انتقال مایع زرد رنگ صفرا از کبد به دستگاه گوارش می باشد. سرطان کیسه صفرا یکی از اختلالاتی است که امکان ایجاد آن وجود دارد.
سرطان کیسه صفرا
این سرطان عارضه ای است که به ندرت به وجود می آید. به عبارتی می توان گفت این نوع سرطان در سلولهای کیسه صفرا شروع میشود. این عارضه گروهی از سلولهای سرطانی است که در بافت اطراف کیسه صفرا رشد می کنند و آن را از بین می برند. همچنین ممکن است این تومور های سرطانی در سایر نقاط بدن متاستاز شود.
دراین نوع سرطان بیماران اغلب بدون علامت هستند یا علائمی غیراختصاصی، که شبیه به بیماری های خوش خیم رایج است، دارند، همین امر سبب می شود تا تشخیص سرطان کیسه صفرا چالش برانگیز شود.
از طرفی دیگر این نوع عارضه در مراحل ابتدایی علائم و نشانه هایی از خود نشان نمی دهد، که موجب می شود این سرطان به موقع و زود تشخیص داده نشود. به عبارتی متأسفانه، سرطان کیسه صفرا اغلب در اواخر مراحل پیشرفته ظاهر می شود و مانع از درمان آسان می شود.
انواع سرطان کیسه صفرا
به طور کلی هرگونه تغییر و رشد غیر طبیعی سلول ها ی کیسه صفرا موجب به ایجاد سرطان در این اندام گلابی شکل می شود. این سرطان انواع مختلفی دارد که می تواند خوش خیم و یا بدخیم باشد. انواع سرطان کیسه صفرا شامل موارد زیر می شود:
- کوله سیستیت
- آدنوم (adenomas)
- سرطان آدنوکارسینوما (adenocarcinoma)
- سرطان کارسینوم سلول سنگفرشی
- تومورهای کارسینومای آدنوسکوام
- انواع نادر دیگر کیسه صفرا
این نوع سرطان هنگامی رخ می دهد که سلول های کیسه صفرا بنابر هر دلیلی رشد نکنند و یا رفتار غیر طبیعی داشته باشند. که این امر سبب ایجاد سرطان خوش خیم کوله سیستیت (cholecystitis) می شود. این نوع سرطان در واقع التهاب کیسه صفرا است که معمولا به علت وجود سنگ کیسه صفرا ایجاد میشود.
در برخی موارد هم، تغییرات ایجاد شده در سنگ کیسه صفرا می تواند منجر به ایجاد تومورهای غیر سرطانی مانند آدنوم (adenomas) نیز، شود.
سرطان آدنوکارسینوما (adenocarcinoma) رایج ترین نوع از این سرطان می باشد که سرطانی بدخیم محسوب می شود. این نوع سرطان نیز سبب تغییر در سلول های کیسه صفرا می شود که باعث آزاد شدن موادی مانند مخاط، آنزیمها یا هورمونها می شود.
سلول های نازک و مسطحی به نام سلول های سنگ فرشی وجود دارد. این سرطان می تواند از این سلول شروع شود که کارسینوم سلول سنگ فرشی کیسه صفرا نامیده میشود. لازم به ذکر است که این نوع سرطان بسیار نادر است.
در برخی موارد نیز ممکن است غده هایی در کیسه صفرا و یا سلول های سنگ فرشی ایجاد شود که به این تومورها کارسینومای آدنوسکوام گفته میشود.
انواع نادر دیگری از این سرطان به نام های سرطان سلول سنگفرشی، سارکوم، لنفوم، ملانوما، کارسینوئید و کارسینومای نوروآندوکرین وجود دارد.
عوامل خطر ساز و دلایل ابتلا
عامل های گوناگونی وجود دارد که سبب بروز این سرطان و یا افزایش احتمال ابتلا به سرطان کیسه صفرا می شود این عوامل عموما شامل موارد زیر می شود:
- داشتن سنگ کیسه صفرا
- داشتن التهاب مزمن کیسه صفراوی
- داشتن کیست کولدوکلال (Choledochal)
- داشتن ناهنجاری اتصالات مجرای لوزالمعده
- داشتن عفونت باکتریایی
- مبتلا بودن به بیماری کیسه صفرا پرسلن
- داشتن اضافه وزن یا چاقی
- داشتن پولیپ کیسه صفرا
- قرار گرفتن در معرض ماده توروتراست (Thorotrast) در آزمایش های تصویر برداری
همچنین ممکن است مواردی مانند دیابت، سابقه خانوادگی و ژنتیکی، تعداد حاملگی در ابتلا به سرطان کیسه صفرا تاثیر گذار باشد.
نشانه های ابتلا
همان طور که پیش از این گفت شد این سرطان ممکن است در مراحل اولیه علائم و نشانه ای به همراه نداشته باشد اما عموما با گذر زمان با نشانه هایی همچون درد شکم، نفخ و تورم، زردی پوست یا یرقان، خارش و سوزش، تهوع و استفراغ، از دست دادن اشتها ( به گونه ای که معمولا فرد قادر به خوردن غذاهای چرب نیست)، کاهش وزن، تب و لرز همراه است.
!…در مورد انواع سرطان دستگاه گوارش بدانید…!
پیشگیری از سرطان صفرا
لازم به ذکر است که با داشتن تغذیه و رژیم غذایی سالم می توان از ابتلا به هر نوع سرطانی از جمله سرطان صفرا پیشگیری نمود.
رعایت رژیم غذایی متعادل سبب داشتن وزن بدنی سالم و نرمال می شود که این امر عاملی برای جلوگیری از ابتلا به این نوع سرطان است.
همچنین می توان با بررسی هر یک از عوامل خطر ساز ابتلا به این نوع سرطان و دوری از در مرض قرار گیری این عوامل، از ابتلا به هرگونه سرطان صفرا پیشگیری نمود.
تشخیص و درمان
در صورتی که هر یک از نشانه های این سرطان را در خود مشاهده می کنید توصیه می شود به پزشک متخصص مراجعه کنید. در صورت شک پزشک به تومور کیسه صفرا ممکن است شما را به متخصصین زیر ارجاع دهد:
- انکولوژیست
- متخصص گوارش
- جراح کیسه صفرا
ابتدا تشخیص این سرطان به یکی از روش های زیر صورت می گیرد:
سپس پزشک، در صورت تشخیص ابتلا به این نوع از سرطان با توجه به شرایط و میزان شدت سرطان، یکی از راه های درمانی را انتخاب می کند و روند درمانی آغاز می شود. راه های درمان این نوع سرطان شامل موارد زیر می شود:
- عمل جراحی
- پرتو درمانی
- شیمی درمانی