درمان سرطان به شکل های مختلفی امکان پذیر است، که رادیوتراپی یکی از آن ها است. یکی از روش هایی که امروزه برای درمان سرطان پستان از آن استفاده می شود رادیوتراپی است که با توجه به بررسی های انجام شده جزو روش های موثر می باشد. دانستن مطالب بیشتر به افراد کمک می کند تا برای این درمان آماده تر باشند. در این مقاله قصد داریم اطلاعاتی در رابطه با رادیوتراپی سرطان پستان و اهمیت آن اطلاعاتی در اختیار شما بگذاریم. با ما همراه باشید.
رادیوتراپی چیست؟
یکی از تکنیک های جدید پرتودرمانی (IMRT) می باشد که از یک شتاب‌دهنده خطی برای ارسال پرتوهای کوچک متمرکز استفاده می‌کند و به صورت دقیق محل تومور را مورد هدف قرار می دهد. در این روش، می توان از دوزهای پرتوهای بالاتر استفاده کرد زیرا آسیب به بافت اطراف محدود است و احتمالاً منجر به درمان مؤثرتر می شود. IMRT به تجهیزات خاصی نیاز دارد که خوشبختانه در مراکز زیادی مهیا است.
هدف از انجام رادیوتراپی برای درمان سرطان پستان
هدف از پرتودرمانی کمکی (RT) ریشه کن کردن رسوبات تومور باقیمانده پس از جراحی است. انجام این کار خطر عود موضعی را کاهش می دهد و بقای سرطان پستان را بهبود می بخشد. توصیه‌های مربوط به RT کمکی به نوع جراحی دریافتی، وسعت بیماری و سایر عوامل بیمار بستگی دارد.
برای سرطان پستان از چه نوع رادیوتراپی استفاده می کنند؟
دو نوع رادیوتراپی وجود دارد، داخلی و خارجی. برخی افراد ممکن است برای درمان به هر دو نوع نیاز داشته باشند.
پرتودرمانی خارجی
پرتودرمانی خارجی رایج ترین درمان سرطان پستان است. در این روش، یک دستگاه بزرگ پرتوها را در منطقه ای از پستان که تحت تاثیر سلول های سرطانی است، می تاباند. پرتوها مستقیما بر تومور تمرکز دارند در حالی که دستگاه به دور شما حرکت می کند تا پرتوها را از زوایای مختلف بر تومور بتاباند.
زمان رادیوتراپی خارجی چه انتظاری دارید؟
اگر رادیوتراپی خارجی داشته اید، قبل از شروع درمان با انکلوژیست و پرستار ملاقات داشته اید. آن ها به شما در مورد مزایا و معایت رادیوتراپی و انتظاراتی که از آن دارید نکاتی را خواهند گفت. در این مرحله از شما آزمایش های فیزیکی می گیرند. علاوه بر آن از مناطقی که پرتو درمانی داشته اند عکس برداری هم می شود. با ماژیک مخصوص روی بدن شما نشانه گذاری می کنند. این مناطق جاهایی هستند که باید رادیوتراپی شوند.
گاهی اوقات لازم است بدن شما ثابت شود تا درمان دقیق تر انجام گیرد. هر دوره درمانی چند دقیقه طول خواهد کشید. آماده سازی گاهی بیشتر از خود درمان زمان لازم دارد. زمانی که دستگاه روشن شود هیچ حس و دردی نخواهید داشت.
رادیوتراپی داخلی
وقتی منبع تابش پرتو داخل بدن شما باشد رادیوتراپی داخلی یا brachytherapy خواهید داشت. در نوع رادیوتراپی یک وسیله حاوی مواد رادیواکتیو وارد بافت پستان شما و در محل تومور می شود. براکی تراپی اغلب با یک یا دو لوله که وارد بدن می شود انجام می شود. فاکتورهای مثل محل قرار گرفتن تومور و اندازه آن باعث می شوند تا کسانی که رادیوتراپی داخلی می کنند محدود باشند.
رادیوتراپی داخلی معمولا برای موارد زیر خوب عمل می کند:
- سرطان در مراحل اولیه نیست.
- سرطان تنها در یک منطقه از پستان متمرکز است
- جراحی نگهداری بافت پستان انجام شده باشد.
در زمان رادیوتراپی داخلی چه انتظاری داشته باشید؟
قبل از اینکه رادیوتراپی داخلی داشته باشید با انکولوژیست خود ملاقات می کنید و شما را به شکل فیزیکی آزمایش می کند، سوابق پزشکی شما را جویا می شود، در مورد فرایند رادیوتراپی داخلی صحبت خواهد کرد. بیشتر رادیوتراپی های داخلی با کاتتر (یک لوله انعطاف پذیر) انجام می شود و در زمان جراحی در بدن گذاشته می شود. انتهای کاتتر در پهلوی سینه شما قرار می گیرد و در زمان درمان همان جا می ماند.
هر جلسه درمان ۱۰ تا ۲۰ دقیقه طول می کشد این مدت زمن به نوع سرطان ، میزان سلامتی و درمان های جانبی دیگری که برای سرطان شما تجویز شده بستگی دارد. وقتی درمان شما تمام شد کاتتر و ابزار متصل به آن خارج خواهند شد. پرتودرمانی خارجی معمولا ۳ تا ۴ هفته بعد از ماستکتومی شروع می شود. این برنامه گاهی بسته به عواملی تغییر می کند. مثلا:
- اگر درمان در روزهای بیشتری نسبت به درمان های معمول انجام شود تا طول دوره درمانی کوتاه تر شود.
- بیش از یک بار در روز پرتو درمانی انجام شود.
- دوز بالاتری از پرتودرمانی انجام شود تا از تعداد درمان ها کاسته شود.
- پرتودرمانی داخلی معمولا دوبار در روز در یک دوره ۵ روزه انجام می شود. در برخی موارد نادر هم لازم است پرتودرمانی چند ساعت طول بکشد که فرد را بستری می کنند.
چه وقت از رادیوتراپی برای درمان سرطان پستان استفاده می شود؟
برای اکثر زنانی که تحت درمان جراحی حفظ سینه (فقط توده برداشته می شود) قرار می گیرند، به جای جراحی به تنهایی، پرتودرمانی کل سینه (WBRT) را توصیه می کنیم. بنابراین در حالت های مختلفی از پرتودرمانی برای سرطان پستان افتاده می کنند که رایج ترین آن ها عبارت است از:
- بعد از ماستکتومی اگر تومور بیشتر از ۵ سانتیمتر باشد، سرطان در غدد لنفاوی هم دیده شود، حاشیه ها مثبت باشند.
- درصورتی که سرطان به مناطق دیگر مثل استخوان یا مغز رسیده باشد برای کاهش عوارض جانبی
- پس از جراحی حفظ بافت پستان، برای کاهش ریسک عود در پستان
بسته به نوع سرطان و میزان پیشرفت می توان از شیمی درمانی یا جراحی هم در کنار رادیوتراپی استفاده کرد. اما چند استثنا برای این رویکرد وجود دارد که مهم ترین آن ها عبارتند از:
- برای زنان بالای ۶۵ سال با تومورهای زیر سه سانتی متری که گره لنفی زیر بغل منفی، گیرنده هورمونی مثبت، (HER2) – منفی که برای آن ها درمان هورمونی برنامه ریزی شده است، حذف پرتودرمانی امکانپذیر است اگرچه بسته به ترجیح بیمار و ویژگی های بیولوژیکی تومور آن ها، درمان چنین زنانی نیز صحیح است.
- زنان تحت درمان با ماستکتومی
برای درمان سرطان پستان آیا اگر سینه به طور کامل برداشته شود باز نیاز به پرتودرمانی هست؟
- برای زنانی که غدد لنفاوی درگیر دارند بهتر است تحت پرتودرمانی بعد از جراحی قرار گیرند و اشعه هم به دیواره قفسه سینه و هم به گره های ناحیه ای تابانده می شود.
- بیماری T4: توده چسبیده به پوست یا دیواره قفسه سینه، یا پوست حالت پرتغالی و یا زخمی پیدا کند.
- موارد حاشیه مثبت در ماستکتومی درکنار سایر ویژگی‌های پیش آگهی ضعیف (به عنوان مثال، سن ≤۵۰ سال، ضایعات اولیه T2 یا بالاتر، تومورسه‌گانه منفی، گرید (درجه) بالا، یا تهاجم عروق لنفاوی
انجام پرتو درمانی با چه فاصله ای از شیمی درمانی و جراحی صورت می گیرد؟
برای بیمارانی که در آنها شیمی درمانی کمکی تجویز شده است، پرتودرمانی معمولاً پس از اتمام آن تجویز می شود. برای بیمارانی که درمان هورمونی در آنها تجویز شده است، پرتودرمانی می تواند همزمان یا قبل از شروع هورمون درمانی تجویز شود. همچنین برای بیمارانی که تراستوزوماب با یا بدون پرتوزوماب تجویز شده است، پرتودرمانی همزمان داده می شود.
عوارض جانبی رادیوتراپی برای سرطان پستان
عوارض جانبی شایع در پرتو درمانی پستان عبارتند از:
- رادیوتراپی موجب نابودی و توقف رشد سلول های سرطانی می شود و حتی می تواند بر روی سلول های سالم بنده تاثیر بگذارد. به عبارتی سلول های سالم بدن آسیب می بینند.
- احساس خستگی
- خارش شبیه آفتاب سوختگی
- پوست خشک و حساس
- تورم یا سنگینی در سینه ها
تغییرات پوست سینه چند ماه تا چند سال طول می کشد تا خوب شوند.
ریزش مو معمولا در جاهایی خواهد بود که پرتودرمانی انجام گرفته. اگر پرتودرمانی برای سینه شما باشد معمولا موی سرتان را از دست نمی دهید.
